Regels over ranking van zoekresultaten
Als consumenten producten online zoeken of vergelijken, moeten ze op de resultaten kunnen vertrouwen. Als u de volgorde aanpast moeten ze weten op basis van welke factoren u dat doet. Want u mag consumenten niet misleiden. Als informatie over de ranking ontbreekt of onduidelijk is, is er sprake van misleiding.

Kunnen consumenten op uw website zoeken naar producten of producten vergelijken van verschillende bedrijven of consumenten? Dan toont u de zoek- of vergelijkresultaten misschien in een bepaalde volgorde. Die volgorde wordt ‘ranking’ genoemd. Uw ranking kan bestaan uit ‘natuurlijke’ of ‘organische’ zoekresultaten. Dus niet-betaalde zoekresultaten die gebaseerd zijn op relevantie voor de consument. Consumenten verwachten deze ‘natuurlijke’ resultaten als zij een zoekopdracht invoeren. Mogelijk neemt u ook producten op in uw ranking of plaatst u producten hoger of prominenter omdat een bedrijf u daarvoor betaalde (‘betaalde opname’ en ‘betaalde ranking’).
De ranking kan van grote invloed zijn op de keuze van consumenten. Consumenten klikken vaak op een van de eerste zoekresultaten. Zonder te letten op de kwaliteit of relevantie van dat resultaat. Ook passen ze de ranking van de resultaten zelden aan. Als u gebruik maakt van betaalde opname of betaalde ranking maakt de consument mogelijk een andere keuze dan bij een ranking die niet (deels) is beïnvloed door betaalde opname of betaalde ranking.
Daarom moet u duidelijk informeren hoe u zoek- en vergelijkingsresultaten sorteert. En of het gaat om een betaald aanbod. Zodat consumenten weten waar ze klikken en niet worden misleid. De informatie die u geeft moet transparant zijn. Daarbij is uw taalgebruik en de manier waarop u informatie presenteert van belang. Bijvoorbeeld de plaats van de informatie en de vormgeving.
Wat moet en wat mag niet?
Tips
Voorbeelden
Relevante regelgeving
- Titel 5, afdeling 2B, Burgerlijk Wetboek Boek 6 (Bepalingen voor overeenkomsten op afstand tussen handelaren en consumenten), zie bijvoorbeeld artikel 6:230m Burgerlijk Wetboek, derde lid, onder a; precontractuele informatieverplichtingen voor onlinemarktplaatsen.
- Titel 3, afdeling 3A, Burgerlijk Wetboek Boek 6 (Oneerlijke handelspraktijken), zie bijvoorbeeld artikel 6:193e Burgerlijk Wetboek, tweede lid; essentiële informatie bij de rangschikking van aanbod, en artikel 6:193g Burgerlijk Wetboek, onder x; niet of onduidelijk informeren over dat het gaat om een betaalde advertentie of dat er voor het resultaat betaald is om hoger in de rangschikking te komen, is onder alle omstandigheden misleidend.
- Richtlijn 2005/29/EC (Richtlijn oneerlijke handelspraktijken - geconsolideerde versie).
- Richtlijn 2011/83/EU (Richtlijn consumentenrechten - geconsolideerde versie).
- Verordening (EU) 2019 (Platform 2 Business), zie artikel 5 voor verplichtingen bij rangschikking die specifiek gelden voor onlinetussenhandelsdienstverleners en aanbieders van onlinezoekmachines.
- Verordening Digitale Diensten (Digital Services Act). De Digital Services Act zal per begin 2024 grenzen en regels stellen aan het gebruik van (gepersonaliseerde) advertenties en aanbevelingssystemen door online platforms. Zie bijvoorbeeld artikel 24 over transparantie bij onlinereclame en artikel 25 over transparantie bij aanbevelingssystemen.
Uitleg bij regelgeving
- Richtsnoeren oneerlijke handelspraktijken, Paragraaf 5.2.6 (zoekmachines)
- Richtsnoeren bij de richtlijn consumentenrechten
- Richtsnoeren bij de richtlijn oneerlijke bedingen
Handhaving
Meer info: links en voetnoten
- Betaald ranken: effecten op consumentenwelvaart
- Europese Commissie, Directorate-General for Justice and Consumers, Lupiáñez-Villanueva, F., Boluda, A., Bogliacino, F., et al., Behavioural study on unfair commercial practices in the digital environment : dark patterns and manipulative personalisation : final report, Publications Office of the European Union, 2022.
De informatie uit de inleiding van dit hoofdstuk is gebaseerd op de volgende studies en artikelen:
- L. Marable, ‘ Consumer reaction to learning the truth about how search engines work’, April 16, 2003 (consumerreports.org)