Prioriteiten toezicht groothandelsmarkten: Monitoring TTF gas en publiceren voorwetenschap

De Autoriteit Consument & Markt (ACM) richt zich bij het toezicht op de groothandelsmarkten voor energie ook in 2023 vooral op de handel op de Nederlandse virtuele handelsplaats voor aardgas (TTF gas). Omdat op de Nederlandse TTF markt drie keer meer gas verhandeld wordt dan op alle andere Europese gasbeurzen bij elkaar heeft de handel op de TTF veel impact op de energieprijzen die consumenten en bedrijven in Nederland en in andere Europese landen moeten betalen. De ACM monitort de handel op de gasmarkt om verdacht handelsgedrag te detecteren en doet waar nodig verder onderzoek. Daarnaast is de ACM ook alert op het juist publiceren van voorwetenschap.

De ACM houdt toezicht op transparante en integere handel op de groothandelsmarkten voor elektriciteit en gas op grond van de REMIT-Verordening. Transparante en integere handel zorgen voor een eerlijke prijsvorming en draagt eraan bij dat consumenten geen onterecht hoge prijs voor hun energie betalen. Zeker gezien de hogere prijzen en grote volatiliteit op de groothandelsmarkten is toezicht hierop van belang om het behalen van winst door marktmisbruik tegen te gaan.

De REMIT-regels houden kort gezegd in dat het voor marktdeelnemers verboden is om te handelen met voorwetenschap en dat marktmanipulatie verboden is. Daarnaast zijn marktdeelnemers verplicht zich bij de ACM te registreren, moeten zij handelsdata rapporteren aan het Europese Energieagentschap ACER en moeten zij voorwetenschap openbaar maken. Handelsplatforms hebben de verantwoordelijkheid om mogelijk verdachte orders en transacties op te sporen en de toezichthouder in kennis te stellen van mogelijke verdenkingen van overtredingen.

Naast het opleggen van boetes voor ernstige overtredingen heeft de ACM ook andere instrumenten om de naleving te bevorderen. Als de ACM ziet dat marktdeelnemers risicovol gedrag vertonen kan de ACM een waarschuwing geven of een normoverdragend gesprek voeren. Ook kan de ACM ervoor zorgen dat een partij concrete toezeggingen doet zodat de ongewenste gedragingen niet meer voorkomen. Afhankelijk van de situatie bepaalt de ACM welk instrument het meest geschikt is.

Prioriteiten bij het toezicht

De ACM richt zich bij het toezicht op de groothandelsmarkten in 2023 vooral op monitoring en surveillance van de TTF, het toezicht op handelsplatformen, het tijdig publiceren van voorwetenschap en het juist rapporteren van orders en transacties.

• Monitoring en surveillance van TTF. De activiteiten van de ACM op gebied van monitoring en surveillance van de groothandelsmarkten voor energie richten zich in het bijzonder op de gasmarkt TTF vanwege de grote internationale impact. Dit betreft het detecteren van mogelijk verdacht handelsgedrag, analyseren en verder onderzoeken van aanwijzingen en waar nodig optreden richting marktdeelnemers die de regels overtreden. De ACM werkt hier nauw samen met andere toezichthouders als de Autoriteit Financiële Markten, het Europees Energieagentschap ACER en andere Europese nationale energietoezichthouders.
• Toezicht op handelsplatforms. De ACM onderhoudt structureel contact met de grootste handelsplatforms (PPATs) en ziet erop toe dat zij hun interne surveillance naar behoren uitvoeren en bij verdenkingen van overtredingen de ACM hierover informeren.
• Tijdig en effectief publiceren van voorwetenschap. De ACM heeft afgelopen tijd de naleving van de verplichting tot tijdig en effectief publiceren van voorwetenschap door elektriciteitsproducenten gemonitord. Hieruit bleek dat de naleving beter moet. De ACM blijft de naleving van de verplichting tot tijdig en effectief publiceren van voorwetenschap structureel en nauwlettend in de gaten houden. Waar de naleving onvoldoende verbetert, kan de ACM ingrijpen. Niet tijdig of niet effectief publiceren van voorwetenschap leidt tot risico’s op handel met voorwetenschap.
• Rapporteren van orders en transacties. Een van de verplichtingen op grond van REMIT is het rapporteren van orders en transacties door marktdeelnemers. Het verkrijgen van actuele en complete handelsgegevens is belangrijk voor de surveillance van de markt en het opsporen van mogelijk marktmisbruik. In een situatie waarbij een member van een exchange (DMA provider) een andere onderneming (DMA cliënt) toegang geeft om door middel van zijn account te handelen, gelden beide als marktdeelnemer. ACER heeft in november 2022 de uitleg om handelsdata te rapporteren geüpdatet, onder andere voor wat betreft dit soort gevallen. De ACM ziet erop toe dat de partijen die dit betreft ook conform deze instructie van ACER rapporteren en conform de REMIT verordening registreren in CEREMP en deze registratie actueel houden.

Naast deze inhoudelijke prioriteiten gaat de ACM enkele keren per jaar inzicht geven in de uitgevoerde werkzaamheden aan de hand van uitleg over concrete interventies en aan de hand van enkele grafieken en indicatoren over het toezichtwerk. Hieruit blijkt bijvoorbeeld dat in 2022 meer dan de helft van de onderzochte cases van de ACM betrekking hadden op situaties van mogelijke marktmanipulatie, en dat de ACM in negen gevallen middels een interventie heeft opgetreden naar een marktdeelnemer. Waar nodig geeft de ACM ook voorlichting over de uitleg van de regels. Marktdeelnemers kunnen de ACM bij vragen benaderen via REMIT [at] acm [punt] nl.