Machtige positie NS benadeelt regionale vervoerders op het spoor

Vervoerders op regionale spoorlijnen als Veolia, Arriva, Connexxion en Syntus zijn te afhankelijk van de NS en Trans Link Systems (TLS), de organisatie achter de OV-chipkaart. Volgens de Autoriteit Consument & Markt (ACM) gaat dat ten koste van de dienstverlening aan de reiziger. Dat is de uitkomst van de Quickscan personenvervoer per spoor 2013 die ACM op verzoek van de Tweede Kamer en het ministerie van Infrastructuur & Milieu heeft opgesteld.

Regionale vervoerders afhankelijk op stations

De NS heeft in 1995 bij de splitsing van het bedrijf in ProRail en NS exclusieve rechten gekregen voor alle stations en de exploitatie daarvan. De NS is sindsdien naast vervoerder ook dienstverlener voor concurrenten. Henk Don, ACM-bestuurslid: ‘Als een partij als Arriva op een station een klantenbalie of winkeltje wil openen dan moeten ze bij de NS langs, hun grootste concurrent. Zelfs als de NS niet op dat station rijdt. Wat volgt zijn moeizame en langlopende onderhandelingen tussen regionale vervoerders en de NS. Wij zien onvoldoende prikkels voor de NS om zich in te zetten op een manier die goed is voor de reiziger.’

Knelpunten bij OV-chipkaart systeem

‘Daarnaast zien we dat de vervoerders geen andere keuze hebben dan gebruik te maken van het OV-chipkaart systeem van TLS’, aldus Henk Don. ‘De NS heeft het bij TLS voor het overgrote deel voor het zeggen. De belangen van regionale vervoerders en hun reizigers worden onvoldoende behartigd. Zo zijn de tarieven die TLS rekent ondoorzichtig, dus eigenlijk is het voor regionale vervoerders te hopen dat ze niet teveel betalen. Daarnaast zien we dat de kans groot is dat TLS bepaalde innovaties, zoals in- en uitchecken met je mobiele telefoon, vertraagt. In elk geval zijn regionale vervoerders ook op dit vlak afhankelijk van de NS en TLS.’

Andere knelpunten ziet ACM op het terrein van het bepalen van reizigerstarieven, reizigersinformatie en het verdelen van opbrengsten.

Voorgestelde verbeteringen

ACM geeft verschillende oplossingsrichtingen aan om de geconstateerde knelpunten aan te pakken. Het meest effectief zijn oplossingen die direct ingrijpen in de onderlinge verhoudingen tussen de NS en de regionale vervoerders. Zo kan overwogen worden het beheer van de stations af te splitsen van de NS. Ook de verdeling van de opbrengsten en de informatievoorziening zouden onafhankelijk van de NS geregeld kunnen worden. Daarnaast adviseert ACM om de organisatie van TLS (68% eigendom NS) anders in te richten.