Acm.nl gebruikt cookies om het gebruik van de website te analyseren en het gebruikersgemak te verbeteren. Lees meer over cookies

Inleiding Remko Bos op Energeia Energy Day 2019

Remko Bos, directeur Energie van de ACM, heeft op de Energeia Energy Day 2019 een inleiding gehouden op de deelsessie ‘Hoe kunnen batterijen worden ingezet voor lokaal netbeheer?’:

We hebben het in deze deelsessie over een actueel en belangrijk onderwerp: flexibiliteit. Met de toename van duurzame energie wordt flexibiliteit steeds belangrijker voor de leveringszekerheid . Het aanbod van energie wordt decentraler en minder voorspelbaar. Tegelijkertijd mag het licht niet uitgaan. Opslag (en meer algemeen: flexibiliteit) helpt daarbij.

Europese energiemarkt

Er zijn veel vormen van flexibiliteit. Vorig jaar stond ik hier ook en toen hield ik een pleidooi voor een sterke Europese energiemarkt aks bron van flexibiliteit. Ik heb toen verteld dat een Europese energiemarkt bijdraagt aan efficiënte oplossingen voor leveringszekerheid. Want op een Europese schaal kun je pieken en dalen in de energievoorziening beter opvangen dan op nationale schaal.

Vandaag gaat het over een andere manier om flexibiliteit te krijgen. Namelijk over hoe batterijen kunnen worden ingezet voor lokaal netbeheer (congestiemanagement).

Geef de markt de kans

Allereerst even dit. In de aankondiging van deze deelsessie staat dat de exploitatie van batterijen een taak voor de markt is.
Ik ben blij dat dat zo duidelijk wordt gezegd. De ACM heeft altijd gezegd: geef de markt de kans om flexibiliteitsdiensten te ontwikkelen. Dat is ook in lijn met Nederlandse en Europese regelgeving. De markt biedt kansen op innovaties en scherpere prijzen, zeker op de lange duur.
De ACM is bijvoorbeeld betrokken bij discussies over een Nederlandse marktplaats voor flexibiliteit, Gopacs. Dit nieuwe platform is bedoeld om flexmarkten te faciliteren voor netbeheer.

Flexibiliteit en verzwaren gaan hand in hand

Naast flexibiliteit wordt het verzwaren van de netten ook belangrijker. Mijn boodschap van vandaag is: flexibiliteit en verzwaren gaan hand in hand en kunnen niet zonder elkaar bestaan. Ik zal dit toelichten.

Het is belangrijk dat netbeheerders blijven investeren in het net waar dat nodig is. Als er een tekort aan transportcapaciteit is, dan is verzwaren op de lange duur meestal de beste oplossing. Verzwaren is uiteindelijk vaak de meest efficiënte oplossing om structurele tekorten aan te pakken. 

Met alleen verzwaren ben je er nog niet. Om incidentele pieken op te kunnen vangen, is het nodig om flexibiliteit in te zetten. Volgens Europese regels mag een netbeheerder bij schaarste een deel van de ingevoerde energie opvangen met flexibiliteit. Een lidstaat kan hier onder voorwaarden van afwijken.

Het is de kunst voor de netbeheerder om de balans te bepalen wanneer verzwaren en wanneer inzet van flexibiliteit.

Experimenten: wanneer flexibiliteit en wanneer verzwaren?

Om meer grip op deze kunst te krijgen, wil de ACM sommige experimenten van netbeheerders op het gebied van flexibiliteit toestaan. Het uitgangspunt is dat je daarmee begint in een kleine groep, dat je kijkt hoe het werkt (effecten) en dat je het daarna eventueel mogelijk maakt in heel Nederland. Dat kan er aan bijdragen dat de energietransitie efficiënter verloopt. Dan moet het wel zo zijn dat de markt niet wordt verstoord. Kortom, er is ruimte voor experimenten, maar onder randvoorwaarden en met heldere definities.

Ik geef u graag twee voorbeelden van experimenten van netbeheerders op het gebied van flexibiliteit waar de ACM toestemming voor heeft gegeven.

  • Het eerste voorbeeld is Smart Grid Westland-model. De ACM heeft netbeheerder Westland toestemming gegeven om te experimenteren. De deelnemers aan dit experiment betalen geen hoger netwerktarief als zij meer elektriciteit verbruiken dan zij vooraf hadden afgesproken met de netbeheerder. Zo kan de capaciteit in het net van Westland efficiënter worden gebruikt. Daardoor is verzwaring van het net minder snel nodig.
  • Het tweede voorbeeld gaat over de plannen voor grootschalige opwek van windenergie opwek in de Wieringermeer, Noord-Holland. TenneT zal verschillende aansluiten op een nieuw station. De ACM staat TenneT een tijdelijke een grotere storingskans toe, omdat het alternatief een veel slechtere optie is: namelijk de windmolens niet laten draaien.

Experimenten maar ook vergaande maatregelen

Naast de experimenten om ervaring op te doen moeten netbeheerders vergaande maatregelen nemen om transport van elektriciteit mogelijk te maken. Ook dat is belangrijk om de energietransitie te kunnen realiseren.

Ik noem een paar van die maatregelen om transport van elektriciteit mogelijk te maken.

  • Een netgebruiker heeft altijd recht op een tijdige aansluiting. Onvoldoende transportcapaciteit in het net is geen reden om een aansluiting te weigeren.
  • Het recht op een aansluiting betekent niet dat een netgebruiker ook altijd recht heeft op transport. Als de netbeheerder alle mogelijke maatregelen heeft genomen – inclusief inzet van flexibiliteit – dan kan hij in uitzonderlijke gevallen transport weigeren. Maar de netbeheerder moet deze weigering wel onderbouwen en melden aan de ACM.
  • Om zoveel mogelijk transport aan te bieden, moeten netbeheerders anticiperen om tijdig te kunnen investeren in de versterking van het elektriciteitsnetwerk. De energietransitie maakt dit nog eens extra urgent. Uit ons KCD toezicht blijkt dat netbeheerders deze problemen vaak wel onderkennen, maar daar niet altijd adequaat naar handelen. Overigens verschilt dit sterk per netbeheerder.
  • Ook de Council of European Energy Regulators onderkent deze problematiek. Als CEER hebben we al guidance papers uitgebracht op het gebied van het gebruik van flexibiliteit. Wij gaan nu aan de slag met een guidance paper over de planning van investeringen door netbeheerders.
  • Om vast te stellen of er voldoende transportcapaciteit is, moet de netbeheerder uitgaan van de transportcapaciteit die daadwerkelijk wordt gebruikt (fysieke congestie in plaats van contractuele congestie). Als er dan nog steeds te weinig transportcapaciteit is, dan moet de netbeheerder flexibiliteit inzetten. De netbeheerder vraagt dan aan de netgebruikers om minder elektriciteit aan te leveren of juist te gebruiken. De netgebruikers ontvangen hiervoor een vergoeding.

Samenvattend

Samenvattend heb ik u het volgende verteld:

  • Er zijn verschillende vormen van flexibiliteit:
    • De Europese energiemarkt draagt bij aan efficiënte oplossingen voor leveringszekerheid.
    • Batterijen kunnen worden ingezet voor lokaal netbeheer.
    • Netgebruikers kunnen tegen vergoeding op verzoek van de netbeheerder tijdelijk minder elektriciteit leveren of gebruiken
  • Geef de markt zoveel mogelijk de kans om flexibiliteit te ontwikkelen.
  • Flexibiliteit en verzwaren gaan hand in hand en bestaan naast elkaar.
  • Experimenten zijn bedoeld om antwoord te vinden bij de vraag: wanneer flexibiliteit en wanneer verzwaren?
    • Smart Grid Westland-model en Wieringermeer.
  • Naast experimenten moeten netbeheerders vergaande maatregelen nemen voor transport elektriciteit.
    • Voorbeeld: er is een aansluitplicht en bij congestiemanagement moet een netbeheerder uitgaan van transportcapaciteit die daadwerkelijk wordt gebruikt.

Batterij-opslag is een belangrijke vorm van flexibiliteit en moet een eerlijke, markt gebaseerde kans krijgen in de energietransitie. De concurrentie met andere bronnen van flexibiliteit, zoals het afzien van productie of gebruik - en de inkoop van buitenlandse stroom - zal wel groot zijn. Ik ben benieuwd hoe de volgende sprekers en u in de zaal hier tegenaan kijken.

Zie ook