Op het Nederlandse energienet zijn er 5 soorten netbeheerders:
- de regionale elektriciteitsnetbeheerders
- de landelijke elektriciteitsnetbeheerder (TenneT)
- de regionale gasnetbeheerders
- de landelijke gasnetbeheerder (GTS)
- de netbeheerder voor het net op zee (TenneT)
Deze netbeheerders leveren diensten waarvan de tarieven wettelijk zijn gereguleerd. De ACM bepaalt hoeveel elke netbeheerder voor deze diensten bij consumenten en bedrijven in rekening mag brengen.
Waarom reguleert de ACM de energietarieven?
Netbeheerders zijn monopolisten. Monopolisten kunnen meer kosten maken dan nodig en hoge tarieven in rekening brengen bij afnemers. Tariefregulering:
- houdt de tarieven op een redelijk niveau
- prikkelt netbeheerders om efficiënt te werken
- zorgt dat netbeheerders genoeg inkomsten hebben om betrouwbare dienstverlening van goede kwaliteit te leveren en de energievoorziening duurzamer te helpen maken
De ACM heeft een Engelstalig document gepubliceerd met algemene informatie over haar rol als toezichthouder op de netbeheerders van gas en elektriciteit.
Hoe reguleert de ACM de energietarieven?
Wij stellen de netbeheertarieven voor elektriciteit en gas vast in 3 stappen.
Stap 1: Methodebesluiten
We nemen voor elk van de 5 soorten netbeheerders een methodebesluit. Methodebesluiten gelden voor een periode van 3 tot 5 jaar. We stellen ze vast voordat die periode begint.
In een methodebesluit bepalen we per netbeheerder tegen welke efficiënte kosten hij zijn bedrijfsvoering kan uitvoeren. Dit is dan wat hij aan tariefinkomsten mag hebben. Een methodebesluit legt vast:
- Hoe we de x-factor vaststellen: dit is een percentage waarmee we de tariefinkomsten jaarlijks korten of ophogen.
- Hoe we de begininkomsten vaststellen: dit is hoe hoog de tariefinkomsten zijn aan het begin van een reguleringsperiode. Op deze begininkomsten passen we de x-factor toe.
- Hoe we de rekenvolumina berekenen: dit is de verwachte afzet van de netbeheerders in hoeveelheden per eenheid waarvoor ze een tarief rekenen. Met deze rekenvolumina berekenen we op basis van tariefinkomsten de tarieven van een netbeheerder. Rekenvolumina berekenen we niet voor de landelijke gasnetbeheerder.
- Hoe we de q-factor vaststellen: dit is een percentage waarmee we de tariefinkomsten jaarlijks korten of ophogen, afhankelijk van de kwaliteit die een netbeheerder levert. De q-factor berekenen we alleen voor regionale elektriciteitsnetbeheerders.
Methodebesluiten stellen we vast na overleg met netbeheerders en vertegenwoordigende organisaties. Hiervoor bestaat een klankbordgroep. Zo weten we welke belangen er spelen en hoe het energienetbeheer zich ontwikkelt. Daarmee kunnen we betere methodebesluiten nemen.
Stap 2: X-factorbesluiten
We nemen voor elke netbeheerder apart een x-factorbesluit. X-factorbesluiten gelden voor dezelfde periode van 3 tot 5 jaar als het onderliggende methodebesluit.
In een x-factorbesluit stellen we de uitkomsten van de rekenregels uit de methodebesluiten vast per individuele netbeheerder. Een x-factorbesluit legt vast:
- De begininkomsten.
- De x-factor.
- De rekenvolumina.
- De q-factor voor regionale elektriciteitsnetbeheerders.
Het komt voor dat tijdens een reguleringsperiode nieuwe gegevens van netbeheerders bekend worden. Of dat partijen in beroep gaan tegen onze besluiten en van de rechter gelijk krijgen. Dan moeten wij besluiten over x-factoren, q-factoren en rekenvolumina herzien. Zo blijven de tarieven die consumenten en zakelijke afnemers voor hun aansluiting en het transport van energie aan hun netbeheerder betalen op het juiste niveau.
Stap 3: Tarievenbesluiten
Jaarlijks nemen we per netbeheerder een tarievenbesluit. Hierin staan de tarieven die de netbeheerder tijdens een kalenderjaar maximaal mag rekenen. Hoe stellen we tarievenbesluiten vast?
- We berekenen per netbeheerder de tariefruimte voor dat jaar als volgt. We nemen de inkomsten uit het voorgaande jaar. Of, in jaar 1 van een reguleringsperiode, de begininkomsten. Hierop passen we de x-factor toe. Bij regionale elektriciteitsnetbeheerders ook de q-factor. Daarna kijken we of er nieuwe informatie is over eerdere jaren. Zo nodig stellen we de tariefinkomsten omhoog of omlaag bij.
- Elke netbeheerder doet een voorstel voor de tarieven die hij wil hanteren. Hij baseert zich op de tariefruimte en de rekenvolumina die wij hebben berekend. Landelijke netbeheerders kunnen bij hun voorstel aanvullende tariefruimte aanvragen voor speciale uitbreidingsinvesteringen.
- Wij beoordelen elk voorstel. Voldoet het aan de wettelijke regels? Dan stellen wij de tarieven van de netbeheerder vast in een tarievenbesluit. Voldoet het voorstel niet? Dan bepalen wij in overleg met de netbeheerder de tarieven zodat ze wel voldoen.
De landelijke gasnetbeheerder mag als enige niet afwijken van de tarieven die wij vaststellen. Voor de netbeheerder van het net op zee stellen we geen tarievenbesluit vast, maar een inkomstenbesluit.
