Prioriteringsbeleid NMa

Doet de NMa onderzoek naar iedere overtreding waarover zij een melding ontvangt?

De NMa ontvangt jaarlijks heel veel meldingen van een overtreding van consumenten en ondernemingen. Er komen echter veel meer signalen binnen dan de NMa kan onderzoeken. Daarom maakt de NMa keuzes om te bepalen welke signalen zij oppakt. Hoe de NMa dit doet, staat beschreven in haar zogeheten 'Prioriteringsbeleid' dat gepubliceerd is in de Staatscourant van 14 februari 2012 en waarvan u hieronder een samenvatting aantreft.

Het prioriteiteringsbeleid is niet uitputtend. Er zijn altijd gebeurtenissen of ontwikkelingen mogelijk die niet in het beleid staan, maar toch van belang kunnen zijn. Dit is bijvoorbeeld het geval als de NMa een zaak met spoed moet oppakken omdat bewijsmateriaal mogelijk verloren gaat.

1. Werkwijze

De NMa maakt een korte analyse van alle binnengekomen signalen om te beoordelen of nader onderzoek noodzakelijk is. Nader onderzoek is niet nodig wanneer de NMa concludeert dat er geen overtreding is begaan. De NMa kan na deze korte analyse ook tot de conclusie komen dat nader onderzoek nodig is om vast te kunnen stellen of er een overtreding is begaan. Als dit het geval is, dan gaat de NMa na of zij aan een signaal prioriteit moet geven. Daarbij houdt zij rekening met de beschikbare onderzoekscapaciteit en alle andere bij de NMa bekende signalen. Voor het doen van onderzoek naar mogelijke overtredingen op de energie -en de vervoermarkt kan de NMa de prioriteit voor deze twee markten los van elkaar bepalen.

2. Prioriteringscriteria

Bij het afwegen van belangen staat het belang van de consument in het algemeen centraal. Ook houdt de NMa rekening met de aandachtsgebieden en sectoren uit de NMa-Agenda, te vinden op deze website. In de NMa-Agenda geeft de NMa aan welke plannen zij voor de komende twee jaar heeft en welke prioriteiten zij daarbij stelt.

De NMa hanteert de volgende criteria om te prioriteren:

1. Wat is het economische belang van de mogelijke overtreding?
2. Wat is het consumentenbelang van de mogelijke overtreding?
3. Hoe ernstig is de mogelijke overtreding?
4. Kan de NMa efficiënt en effectief optreden tegen de mogelijke overtreding?

Naast deze criteria houdt de NMa ook rekening met het individuele belang van de klager en eventuele maatschappelijke belangen.

Als het antwoord op één of meer van de bovengenoemde vragen en belangen negatief is, dan kan de NMa besluiten geen onderzoek te starten wegens gebrek aan prioriteit.

i) Economisch belang

Voor het antwoord op de vraag wat het economische belang is, gaat de NMa na welk effect de mogelijke overtreding heeft op de Nederlandse economie als geheel. Om dit te kunnen vaststellen, schat de NMa in op welke markten zij denkt dat de mogelijke overtreding is begaan. Dit noemt de NMa de ‘relevante markt’. De relevante markt is te verdelen in de relevante productmarkt en de relevante geografische markt. De productmarkt omvat alle producten en /of diensten die de consument als vergelijkbaar (onderling verwisselbaar) beschouwd, bijvoorbeeld de markt voor televisies en de markt voor radio’s. De relevante geografische markt is het gebied waar de betrokken onderneming(en) actief zijn. Als er maar weinig markten betrokken zijn of de markten zijn relatief klein, dan zal de impact op de Nederlandse economie vaak ook klein zijn. Is de mogelijke overtreding op veel en/of grote markten begaan, dan kijkt de NMa vervolgens naar de impact van de mogelijke overtreding op de zogeheten ‘relevante markt.’

Sectorspecifieke regelgeving

Bij signalen over mogelijke overtredingen van de sectorspecifieke regelgeving (energie- en vervoer) hecht de NMa minder waarde aan de omvang van de relevante markt. De netbeheerders, die monopolist zijn in hun regio, verschillen qua grootte van elkaar. Als de NMa alleen naar de omvang van de relevante markt zou kijken, dan zou de NMa signalen over overtredingen door netbeheerders verschillend behandelen omdat de omvang van hun netwerk verschilt. Daarom kijkt de NMa naar de zogeheten economische impact (ook wel het effect) van de mogelijke overtreding. Daarnaast kan de  NMa het belang meewegen om drempels weg te nemen voor nieuwe ondernemingen die tot een energie- of vervoermarkt willen toetreden en het belang van een eerlijk speelveld om ervoor te zorgen dat ondernemingen gelijke kansen hebben en krijgen.

ii) Consumentenbelang

Om het consumentenbelang in kaart te brengen, gaat de NMa na of de mogelijke overtreding de consument direct of indirect in zijn of haar belang raakt. Denk hierbij bijvoorbeeld aan hogere prijzen, slechtere kwaliteit en een beperking van keuzemogelijkheden. Of dat een klant niet goed in staat is op te komen voor zijn of haar belang bij gebrek aan juiste informatie. Dit betekent niet dat de NMa alleen maar optreedt tegen mogelijke overtredingen die de belangen van consumenten direct of indirect raken. De NMa kan het ook belangrijk vinden om op te treden tegen mogelijke overtredingen die gevolgen hebben voor de structuur van de markt. Denk hierbij aan het maken van prijsafspraken bij overheidsaanbestedingen.

iii) Ernst van de mogelijke overtreding

Voor het antwoord op de vraag hoe ernstig een mogelijke overtreding is, kijkt de NMa naar de beleidsregels voor het opleggen van boetes. Daarin is een indeling van overtredingen in verschillende ‘ernst-categorieën’ opgenomen . Bij signalen over mogelijke kartels en misbruik van een economische machtspositie, maakt de NMa onderscheidt  tussen zeer zware, zware en minder zware overtredingen. Prijsafspraken tussen concurrenten en het misbruik maken van een machtspositie door bijvoorbeeld een concurrent te boycotten, beschouwt de NMa als zeer zware overtredingen.

Bij signalen over mogelijke overtredingen van de sectorspecifieke regelgeving is ook van groot belang of de veiligheid en betrouwbaarheid van energie- of spoorwegnetwerken in gevaar is of kan komen door een mogelijke overtreding. Gaat het signaal over een mogelijke overtreding die een onderneming al eerder heeft begaan, dan weegt dit feit heel zwaar bij de vraag of de mogelijke overtreding ernstig is.

iv) Efficiënt en effectief

Voor het antwoord op de vraag of een onderzoek van de NMa het meest geschikt (efficiënt) of doelmatig (effectief) is, gaat de NMa eerst na of zij de meest aangewezen (overheids)instantie is om op te treden. Het kan best zo zijn dat een andere toezichthouder beter toegerust is om de overtreding aan te pakken. Ook kijkt de NMa naar de mogelijkheden van een klager om buiten de NMa om het signaal over een overtreding op te pakken, bijvoorbeeld via een civiele procedure bij de rechter. Daarnaast schat de NMa in welke middelen zij nodig heeft om een overtreding vast te kunnen stellen en te beëindigen. Zijn heel veel middelen nodig, dan zal het optreden van de NMa al snel minder doelmatig zal zijn. Bij deze beoordeling betrekt de NMa ook het waarschuwend effect van haar optreden richting andere ondernemingen (de zogenaamde precedentwerking) die mogelijk vergelijkbare overtredingen begaan. Daarbij houdt de NMa rekening met de eisen die de rechter achteraf aan het optreden van de NMa stelt.

Geschillenprocedure

Bij signalen over een mogelijke overtreding van sectorspecifieke regelgeving kijkt de NMa of er wellicht sprake is van een geschil dat de NMa via een geschillenprocedure kan oplossen. Als een soortgelijk signaal over een mogelijke overtreding al in behandeling is bij de NMa, dan deelt zij dit mee aan degene die het signaal heeft gemeld.