Korte beschrijving vangnetmethodiek elektriciteit en gas

Aanleiding
De Directie Toezicht Energie (hierna: DTe) heeft de bevoegdheid om de leveringstarieven voor kleinverbruikers elektriciteit en gas te beoordelen op redelijkheid en eventueel in te grijpen door vaststelling van een maximumtarief. Op deze wijze worden met name kwetsbare verbruikersgroepen, die niet snel geneigd zullen zijn te switchen, beschermd tegen te hoge tarieven. In dit document wordt in hoofdlijnen toegelicht hoe DTe aan deze bevoegdheid invulling geeft. De details van de vangnetmethodiek zijn niet openbaar om eventueel strategisch gedrag van marktpartijen te voorkomen.

Toelichting bevoegdheid directeur DTe
In artikel 95b, derde en vierde lid, van de Elektriciteitswet 1998 (hierna: E-wet) is het volgende vastgelegd:

• 3. Indien de directeur van de dienst van oordeel is dat de tarieven die houders van een vergunning berekenen onredelijk zijn, omdat daarin de effecten van een doelmatige bedrijfsvoering, die mede inhoudt de inkoop van elektriciteit en van energiebronnen bestemd voor de opwekking ervan, in onvoldoende mate leiden tot kostenverlaging, kan hij een tarief vaststellen dat leveranciers ten hoogste mogen berekenen voor de levering van elektriciteit aan afnemers, als bedoeld in artikel 95a van de E-wet (aangeslotenen met een maximale doorlaatwaarde van 3*80 A).
• 4. Na de vaststelling van het maximumtarief, bedoeld in het derde lid, worden de tarieven voor de levering van elektriciteit aan afnemers als bedoeld in artikel 95a van de E-wet die hoger zijn dan dat maximumtarief, van rechtswege gesteld op dat maximumtarief.

In artikel 44, derde en vierde lid, van de Gaswet staat een soortgelijke bepaling met als enige verschil dat in de Gaswet de directeur DTe de betreffende bevoegdheid niet rechtstreeks maar bij mandaat van de directeur-generaal toegewezen heeft gekregen. Daarnaast heeft de monitoring bij gas betrekking op de leveringstarieven van afnemers met een jaarverbruik tot 170.000 m3.

Hoofdlijnen beoordeling leveringstarieven kleinverbruikers elektriciteit en gas
Ter beoordeling van de redelijkheid van de leveringstarieven elektriciteit en gas heeft DTe een zogenaamde 'vangnetmethodiek' ontwikkeld. Als de energiemarkten voldoende transparant zijn en het switchen van leverancier goed verloopt, is de verwachting dat een interventie van DTe niet nodig zal zijn. In een goed werkende markt mag verwacht worden dat leveringstarieven concurrerend en niet onredelijk zijn.

Om dit te kunnen beoordelen worden de tarieven van groene stroom, grijze stroom en aardgas periodiek gemonitoord. Hiertoe wordt aan leveranciers gevraagd om periodiek gegevens over afgesloten contracten met bijbehorende tarieven en voorwaarden naar DTe te sturen.

De beoordeling van de redelijkheid van de tarieven voor levering van elektriciteit en gas aan kleinverbruikers vindt plaats door de leveringstarieven te vergelijken met de relevante inkoopkosten van elektriciteit en gas. Naast het in beeld brengen van de inkoopkosten worden schattingen gemaakt van de brutomarge. Deze brutomarge omvat overheadkosten en een winstmarge. Voor elektriciteit geldt bovendien dat tarieven voor groene en grijze stroom apart beoordeeld worden.

Een kWh- of m3-tarief is redelijk indien het tarief van een leverancier lager is dan de som van de door DTe geschatte inkoopprijs en brutomarge. Hierbij wordt het vastrecht verrekend in het kWh- of m3-tarief. Zowel de inkoopprijs als de brutomarge waaraan getoetst wordt, worden binnen de vangnetmethodiek bepaald. Deze kunnen per product verschillen (bijvoorbeeld door een verschillende looptijd van het contract, of door een vaste of juist variabele prijsstelling).

Procedure beoordeling
De tariefmonitoring vindt periodiek plaats. Bij gegronde redenen, bijvoorbeeld in geval van veel klachten over te hoge tarieven van leveranciers, kan DTe extra tariefmonitoring inzetten.

Indien een leverancier volgens de vangnetmethodiek geen redelijke tarieven hanteert, treedt DTe zo spoedig mogelijk handhavend op. Daarbij wordt een no-surprise strategie gehanteerd: de betreffende leverancier wordt altijd in de gelegenheid gesteld om vrijwillig zijn tarieven aan te passen. Gebeurt dat niet, dan stelt DTe de betreffende tarieven van de betreffende leverancier van rechtswege naar beneden bij.