Uitspraak Rechtbank Rotterdam in de zaak Texaco Nederland B.V.

Op 7 augustus 2003 heeft de rechtbank te Rotterdam uitspraak gedaan in de zaak Texaco Nederland B.V

De NMa mag indivduele werknemers horen

Op 7 augustus 2003 heeft de rechtbank te Rotterdam uitspraak gedaan in de zaak Texaco Nederland B.V. De zaak is van principieel belang omdat de door de NMa gevolgde lijn over het verhoren van medewerkers voor het eerst door een rechter is bekeken. De lijn houdt in dat de NMa, in het kader van een onderzoek naar een overtreding van de Mededingingswet, naast wettelijke vertegenwoordigers van een onderneming ook individuele werknemers mag horen. Texaco, dat middels een beroep bij de rechter de NMa-lijn aanvocht, is in het ongelijk gesteld.

In het kader van een onderzoek naar aanleiding van een klacht van prijsvechter Tango naar prijsafspraken tussen vier exploitanten van Texaco-benzinestations in de omgeving van Nijmegen heeft de NMa in maart 2001 Texaco verzocht om enkele met name genoemde personen vragen te mogen stellen. Texaco weigerde dit. De NMa heeft vervolgens Texaco gewezen op de verplichting op grond van artikel 5:20 Awb om mee te werken aan het NMa-onderzoek. Texaco heeft daarop wederom geweigerd mee te werken. De d-g NMa heeft vervolgens Texaco daarvoor de maximale boete van fl. 10.000,- opgelegd. Nadat het tegen die beslissing ingediende bezwaarschrift door de d-g NMa ongegrond was verklaard, stelde Taxaco beroep in bij de rechtbank.

De rechtbank oordeelt dat uit de wettekst en de memorie van toelichting bij de artikelen 5:16 Awb (vorderen van inlichtingen) en 5:20 Awb (medewerkingsplicht) niet blijkt dat, zoals Texaco heeft gesteld, slechts de wettelijk vertegenwoordigers van de onderneming kunnen worden gehoord. De NMa mag dus ook individuele werknemers van de onderneming horen, indien dit noodzakelijk is in het kader van het onderzoek.

Texaco voerde aan dat de Europese Commissie niet de bevoegdheid heeft om individuele werknemers te horen. De NMa zou dit daarom ook niet mogen. Dit betoog wordt door de rechtbank niet aanvaard. De rechtbank wijst er op dat de wetgever voor wat betreft het formele mededingingsrecht geen aansluiting heeft gezocht bij het EG-recht. Het regelen van de toezichthoudende bevoegdheden is aan de Lid-Staten zelf voorbehouden.

Volgens de rechtbank is de enige beperking voor het vorderen van inlichtingen gelegen in de wettelijke eis dat die vordering proportioneel moet zijn, dat wil zeggen noodzakelijk in het kader van het onderzoek. De rechtbank geeft daarvoor het criterium dat de persoon die wordt gehoord, betrokken moet zijn geweest bij de vermoedelijke overtreding van de Mededingingswet. De rechtbank concludeert ten aanzien van het onderzoek in deze zaak dat de NMa bij het vorderen van inlichtingen van de werknemers van Texaco niet verder is gegaan dan noodzakelijk.

De rechtbank overweegt verder dat, in tegenstelling tot wat door Texaco was betoogd, zich voor de individuele werknemers die wordt gehoord, geen loyaliteitsconflict hoeft voor te doen ten aanzien van zijn relatie met hun werkgever. Werknemers kunnen zich beroepen op het zwijgrecht dat volgens het Mededingingsrecht toekomt aan de onderneming. Zij kunnen dus niet worden gedwongen tot het afleggen van een voor hun werkgever belastende verklaring.

Ten aanzien van de door de d-g NMa opgelegde maximale boete van f. 10.000,- (nu: EUR 4.500,-) merkt de rechtbank op dat de NMa terecht tot het oordeel is gekomen dat Texaco geen medewerking aan het onderzoek had mogen weigeren. Het verweer van Texaco dat haar geen verwijt valt te maken van de overtreding omdat de wetgeving zozeer onduidelijk zou zijn dat Texaco niet kon weten dat zij wel degelijk tot medewerking verplicht was, wordt door de rechtbank niet aanvaard. Verder heeft de NMa meerdere malen verzocht om medewerking, zodat de maximale boete opgelegd mocht worden.

De volledige tekst van de uitspraak van de Rechtbank Rotterdam is te vinden op www.rechtspraak.nl , kenmerk LJN-nummer: AI1062 Zaaknr: 02/259 MEDED