Speech Anita Vegter over Wet Markt en Overheid

Volledige speech van Anita Vegter over Wet Markt en Overheid

Geachte aanwezigen,

U hebt nog krap een half jaar om mogelijke oneerlijke concurrentie door uw gemeente aan te pakken. Op 1 juli gaat de Wet Markt en Overheid in voor alle economische activiteiten van uw gemeente. Dat betekent dat u vanaf die datum ten aanzien van al uw economische activiteiten moet voldoen aan de gedragsregels van de Wet Markt en Overheid. ACM wil u daarbij helpen en daarom sta ik als bestuurslid van de Autoriteit Consument en Markt hier. Wij hebben een taak om u verder te helpen. En dat is in beider belang. Als u zorgt voor een gelijk speelveld tussen uw gemeente en private ondernemingen … …hoeven wij u niet te controleren.

Dat scheelt ons beiden werk.

Ik roep u vandaag op om te bekijken welke economische activiteiten uw gemeente onderneemt. En daarna zorgvuldig af te wegen of u die activiteiten moet blijven doen en zo ja hoe u ze met de wet in overeenstemming brengt. We helpen u daarbij door informatie te geven, handige hulpmiddelen aan te reiken en we staan natuurlijk open voor vragen. Ik wil u ook alvast iets zeggen over wat ACM gaat doen ná 1 juli.

Ik vind het belangrijk om het gemeenschappelijke uitgangspunt met u te delen: oneerlijke concurrentie door overheden beperkt ondernemerschap in uw gemeente en moet daarom voorkomen worden. Ondernemers nemen initiatief, lopen risico’s, zorgen voor banen en levendigheid in uw gemeente. Ik ken geen gemeente in Nederland die ondernemerschap níet wil stimuleren.

We willen een gelijk economisch speelveld.

De wet vraagt dat u zorgvuldig belangen afweegt: publieke belangen versus economische belangen, ondernemerschap versus belastinggeld.

Waar hebben we het dan over. We hebben het dan over de afdeling groenvoorziening die ook particuliere klussen tegen een schappelijk tarief oppakt. De bouw en exploitatie van een fietsenstalling terwijl er ook bestaande particuliere fietsenstallingen zijn. En wat te denken van goedkope fitness in uw gemeentelijke sporthal als er al een particuliere fitnessclub is in uw gemeente? Of het inzamelen van bedrijfsafval waar ook particuliere initiatieven bestaan.

Allemaal voorbeelden waarbij met publiek geld economische activiteiten worden betaald of mogelijk worden gemaakt en waarbij oneerlijke concurrentie kan ontstaan met particuliere ondernemers.

Ik ben blij dat u hier bent, want er is nog een hoop werk aan de winkel. Dat blijkt bijvoorbeeld uit de steekproef die we afgelopen 3 najaar hebben genomen onder 35 gemeenten die sportaccommodaties beheren of exploiteren. Daar kunnen twee gedragsregels gelden: - het doorberekenen van de integrale kosten of - het verbod op het bevoordelen van een overheidsbedrijf.

Uit deze steekproef blijkt dat het overgrote deel van de gemeenten nog geen zorgvuldige afweging heeft gemaakt die voldoet aan de gedragsregels van de Wet Markt en Overheid.

Driekwart van deze gemeenten berekent nu nog geen integrale kosten door als de sporthal in eigen beheer is.

8 van de 10 gemeenten die het beheer van de sporthallen hebben uitbesteed aan een overheidsbedrijf , geven dat bedrijf een financiële vergoeding. Bijvoorbeeld in de vorm van een subsidie, exploitatievergoeding of lage huurprijs. Dan ligt bevoordeling op de loer.

Er is slechts één gemeente die heeft laten weten een ‘algemeen belang’ besluit te hebben genomen ten aanzien van sportaccommodaties. Dus de meeste gemeenten uit de steekproef zijn nog niet Markt-en- Overheid-proof. Dat betekent ook dat – als er niets verandert –deze gemeenten in overtreding zijn.

Deze steekproef geeft vooral de urgentie weer. Werk aan de winkel.

Maar, zult u zeggen: sport is altijd in het algemeen belang, dus dat mag! Natuurlijk, gemeenten moeten activiteiten in het algemeen belang ondersteunen. Dat kan ook met de Wet Markt en Overheid. Bij sporthallen kan ik mij voorstellen dat sommige huurders een essentiële bijdrage leveren aan maatschappelijke vorming van kinderen. Bij sportvelden kan ik mij voorstellen dat er vaak geen relevante marktpartij is die voetbalvelden wil exploiteren. Sport is een belangrijke sociaal maatschappelijke activiteit. En dat moet ook vooral zo blijven.

Daar is geen discussie over. De vragen die u vanuit Markt en Overheid moet stellen zijn: Is het voor de burger de beste oplossing als de overheid met belastinggeld al die sportvoorzieningen exploiteert? Geeft dit de beste garantie voor een efficiënte, innovatieve en kwalitatieve dienstverlening? Krijgt de belastingbetaler dan waar voor zijn geld? Ontstaat er zo een goede match tussen vraag en aanbod?

Begrijp me niet verkeerd: de markt is niet altijd zaligmakend, maar het financieren van economische activiteiten met publiek geld is zeker niet altijd de beste oplossing.

Activiteiten waarvan u vindt dat ze in het algemeen belang door uw gemeente moeten worden georganiseerd, kunt u in een raadsbesluit vastleggen. Zo’n algemeen belang besluit moet goed onderbouwd worden; u maakt daarbij een zorgvuldige afweging tussen publieke en economische belangen. Aan de totstandkoming van het besluit gaat natuurlijk ook een inspraakperiode vooraf waarin belanghebbenden hun visie kunnen geven.

Samenvattend

We hebben een steekproef genomen om te bekijken of gemeenten bezig zijn met het invoeren van de Wet Markt en Overheid als het gaat om sportaccommodaties. Daaruit blijkt dat er nog weinig gemeenten óf de integrale kosten doorberekenen óf ervoor zorgen dat de financiële steun aan het overheidsbedrijf niet bevoordelend werkt óf een besluit hebben genomen waardoor activiteiten in het algemeen belang worden georganiseerd.

En dan komt 1 juli dichtbij. En ook ik weet dat er bij de gemeenten veel op het bordje ligt dat ook allemaal geregeld moet worden. De Wet Maatschappelijke Ondersteuning of Jeugdzorg. Daarom willen we u helpen bij het invoeren van de gedragsregels. Met informatie, handige schema’s en checklists. In de loop van de middag informeren we u hier graag over. Dat doen we samen met de andere organisaties die deze middag hebben georganiseerd: de VNG en Europa Decentraal. ACM heeft bijvoorbeeld met een handig stappenplan gemaakt dat u helpt bij het nemen van besluiten. Onze ACM Markt en Overheid-specialisten zijn vandaag ook aanwezig.

Maar na 1 juli moet het op orde zijn. De wet is dan twee jaar oud. Na 1 juli zullen we ook handhaven. We richten ons op economische activiteiten die de meeste schade toebrengen. Bijvoorbeeld waar verdringing van particulier initiatief duidelijk is. Als overheden hun gedrag in strijd met de wet niet aanpassen kan dat leiden tot een last onder dwangsom. Zover willen we het liever niet laten komen, maar het is wel onze taak.

Voordat ik afsluit, wil ik u graag de gelegenheid geven een paar brandende vragen te stellen.

Ik sluit af. Ons gezamenlijke doel is ondernemerschap mogelijk maken. Drempels weg te halen die ondernemers ervaren, een eerlijk concurrentieveld creëren. U kunt ondernemerschap in uw gemeente bevorderen door een afgewogen besluit te nemen over de economische activiteiten die u nu onderneemt. ACM helpt u graag met informatiemateriaal, stappenplannen en wegwijzers.

Ik ga zometeen aan Kees Jan de Vet een boekje geven dat over een paar weken helemaal af is. In dat boekje geven we voorbeelden, tips informatie en is ook een stappenplan opgenomen waarmee u aan de slag kunt. U krijgt van ons het boekje toegestuurd als u een kaart invult. Vanaf 1 juli verwacht ik dat u de zaak op orde heeft.

Ik hoop dat u niet het gras voor de voeten van ondernemers wegmaait. Maar dat ondernemers met trots uw burgemeester uitnodigen bij hun pas geopende hoveniersbedrijf, fitnesscentrum of afvalverwerker. Ook dat is Markt en Overheid. Graag nodig ik Kees Jan de Vet uit om het eerste exemplaar van het boekje in ontvangst te nemen.