Acm.nl gebruikt cookies om het gebruik van de website te analyseren en het gebruikersgemak te verbeteren. Lees meer over cookies

Wat doet de ACM tegen de hoge energieprijzen?

De energieprijzen zijn nog nooit zo hoog geweest. Hoe houdt de Autoriteit Consument & Markt (ACM) toezicht op de energiemarkt? Kunnen wij ervoor zorgen dat de prijzen minder hard stijgen?

Waarom zijn de energieprijzen zo hoog?

De energieprijzen zijn nu hoog in de hele wereld. Gas is nog nooit zo duur geweest. Rusland levert minder gas dan normaal. Rusland gebruikt het gas als wapen in de oorlog tegen Oekraïne. Er is weinig gas beschikbaar maar de vraag is nog steeds hoog.

De elektriciteit is nu ook heel duur. In Nederland is veel gas nodig om elektriciteit op te wekken. Windmolens, kolen, zonnepanelen en kernenergie gebruiken geen gas om elektriciteit op te wekken. Maar daar is te weinig van. Bovendien kunnen minder schepen met kolen naar Nederland varen door de droogte. En sommige kerncentrales in het buitenland wekken minder energie op vanwege onderhoud. Duurzame elektriciteit wordt zonder gas gemaakt. Door droogte en weinig wind is deze energie ook duurder geworden. Daarnaast vragen producenten ook een hogere prijs omdat ze gebruik maken van deze situatie.

Consumenten moeten hierdoor veel meer betalen voor elektriciteit, gas en warmte. De prijs die de consument uiteindelijk betaalt hangt ook af van het soort contract.

De energiemarkt voor gas en elektriciteit

Er zijn 2 soorten energiemarkten: de groothandelsmarkt en de markt voor consumenten en klein zakelijk verbruikers (retailmarkt).

Groothandelsmarkt

Producenten, handelaren, energiebedrijven en industrieën kopen en verkopen heel veel elektriciteit en gas op de Europese markt. Is er meer vraag naar energie? Of minder energie beschikbaar? Dan wordt de energie duurder. Als de vraag daalt of het aanbod stijgt, dan wordt de energie goedkoper.

Bedrijven die handelen op deze energiemarkten moeten eerlijk handelen. Zij mogen de markt niet misbruiken om meer geld te verdienen. Zo is bijvoorbeeld handel met voorkennis verboden. Deze regels gelden in Europa. De ACM let er op dat bedrijven zich in Nederland aan deze regels houden.

Wij letten nu extra op dat bedrijven geen misbruik maken van de huidige omstandigheden. Wij kunnen ingrijpen als bedrijven voorkennis misbruiken om meer geld te verdienen. Zie voor meer informatie:

Verplichtingen onder REMIT | ACM.nl

Daarnaast volgen we de prijzen op de groothandelsmarkt en het vullen van de gasopslagen. We hebben veel contact met alle bedrijven en organisaties, ook met het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) en andere Europese toezichthouders. We denken mee, geven advies en houden de markt goed in de gaten.

Markt voor consumenten en klein zakelijk verbruikers

Energieleveranciers verkopen energie in Nederland aan consumenten en zakelijke kleinverbruikers. Energieleveranciers produceren zelf energie of kopen energie in van anderen. Koopt een leverancier de energie in? Dan betaalt hij op dit moment hoge inkoopprijzen voor gas en elektriciteit. De leverancier mag deze hoge inkoopprijzen doorberekenen aan zijn klanten. Wij controleren dat het verschil tussen de inkoopprijzen en de verkoopprijzen aan consumenten niet te groot is.

De Nederlandse energiemarkt is vrij. De prijzen voor gas en elektriciteit die u betaalt komen tot stand door vraag en aanbod. Wij bepalen deze prijzen niet. De energieleveranciers mogen zelf hun prijzen bepalen.

Energieleveranciers moeten een vergunning van de ACM hebben. Zonder vergunning mogen zij geen energie leveren aan consumenten en zakelijke kleinverbruikers. Wij geven de vergunning als zij aan de eisen van de wet voldoen. Wij kijken bijvoorbeeld of zij geen financiële problemen hebben.

Wat doen jullie aan de hoge gasprijzen en elektriciteitsprijzen?

Leveranciers mogen zelf bepalen welke prijs zij vragen voor gas en elektriciteit. Alle leveranciers geven ons hun tarieven door. Wij controleren of leveranciers niet te veel geld vragen bovenop de prijs die zij zelf voor de energie betalen. Daarvoor kijken we naar het verschil tussen het tarief dat de consument betaalt en de kosten die de leverancier zelf maakt voor de inkoop van energie.

Denken wij dat een leverancier misschien te hoge prijzen rekent? Dan gaan wij de prijzen van deze leverancier onderzoeken. Blijkt dat de leverancier te veel geld bovenop zijn kosten berekent? Dan vragen wij de energieleverancier om zijn prijs te verlagen. Als hij dat niet doet, leggen wij een maximumtarief op.

De energiemarkt voor warmte

Ook grote warmteleveranciers moeten een vergunning hebben van de ACM. Zonder vergunning mogen zij niet aan verbruikers leveren. Consumenten zijn aangesloten op maar 1 warmtenet. Zij kunnen niet zelf kiezen van welk warmtebedrijf zij warmte afnemen. Daarom stellen wij de maximumtarieven voor warmteleveranciers vast.

In de warmtewet staat dat de maximale warmtetarieven gekoppeld zijn aan de gemiddelde gasprijs van 1 januari van dat jaar. Het gas was in 2022 heel duur. Daarom zijn de maximumtarieven voor warmte voor het jaar 2023 automatisch flink meegestegen.

Wat doen jullie aan de hoge prijzen voor warmte?

De wet geeft precies aan hoe wij de warmtetarieven moeten berekenen. Wij kunnen deze maximale tarieven niet verlagen. Wij hebben warmteleveranciers wel gewaarschuwd deze verhoging van de maximumtarieven voor warmte niet te gebruiken om meer winst te gaan maken. 

Met de rendementsmonitor houden we de winsten van warmteleveranciers in de gaten. Denken we dat warmteleveranciers teveel winst maken? Dan kunnen we dit met de rendementstoets onderzoeken. Bij te veel winst moet de warmteleverancier geld aan de klant terugbetalen.

Hoe helpt de overheid consumenten en bedrijven om de hoge energierekening te betalen?

De Rijksoverheid heeft maatregelen genomen om de hoge energierekening voor een deel te vergoeden. Meer informatie over deze maatregelen vindt u op Stijgende energierekening deels gecompenseerd | Rijksoverheid.nl.

In september 2022 heeft de overheid nieuwe maatregelen bekend gemaakt. Er komt een prijsplafond voor de energierekening. De overheid moet deze maatregelen nog uitwerken. Wilt u meer weten over deze maatregelen? Ga naar:

Heeft de consument problemen met de betaling?

Nieuwe energiewet, strenger toezicht en nieuwe Warmtewet

De vrije energiemarkt heeft de afgelopen jaren goed gewerkt. Maar nu zorgt de vrije energiemarkt niet voor goede uitkomsten. De gevolgen van de hoge prijzen zijn voor iedereen voelbaar, maar vooral de meest kwetsbare groepen krijgen geldproblemen. We moeten helpen om huishoudens zo snel mogelijk over te schakelen naar andere energiebronnen. En kijken hoe in de toekomst de energiemarkt tot betere uitkomst kan leiden.

Als de energieprijzen heel erg stijgen, kunnen leveranciers failliet gaan. Na een faillissement blijven alle klanten energie krijgen. Maar ze kunnen wel in financiële problemen komen. Toen in 2021 een aantal leveranciers failliet ging, wilden we consumenten graag beter kunnen beschermen. Daarom hebben wij een onafhankelijk onderzoek laten uitvoeren. We hebben het onderzoeksbureau gevraagd of we meer kunnen doen om consumenten te beschermen bij faillissementen. Sommige adviezen van het onderzoeksbureau hebben we meteen opgevolgd. Deze adviezen hebben we uitgewerkt in de Beleidsregel betrouwbare levering elektriciteit of gas en continuïteit van energieleveranciers. Daarnaast heeft de minister voor Klimaat en Energie een andere beleidsregel opgesteld die ervoor zorgt dat de ACM vergunningaanvragen strenger kan toetsen. Voor andere adviezen moet worden onderzocht of het ministerie van Economische Zaken en Klimaat (EZK) de wet moet wijzigen. 

De Warmtewet gaat ook veranderen. Sommige warmteleveranciers zijn heel erg afhankelijk van de gasprijs en elektriciteitsprijs. Maar andere hebben minder last van de hoge energieprijzen, omdat zij gas met duurzame technieken opwekken. Daarom willen wij dat de warmtetarieven niet meer aan de gasprijs zijn gekoppeld. Wij willen de maximale warmtetarieven berekenen op basis van de kosten van de leveranciers. Zo ver is het nog niet, hiervoor moet eerst de Warmtewet veranderen.